నా విదేశయాత్ర అనుభవాలు - రష్యా - 6 - 27-09-1987

 

Click here for - రష్యా 5 - 25-09-1987

 

 

 

కూచిపూడి ఆర్ట్ అకాడెమీ, మద్రాసు, సంస్థతో శ్రీ నాన్నగారి అనుబంధం నాకు గుర్తున్నంత వరకు 1963లో పనగల్ పార్క్ ఎదురుగా ఆ నాట్య పాఠశాల ప్రారంభదినాలనుంచే. అకాడెమీ నాట్య కార్యక్రమాల్లో గాయకుడిగా, వీణావాద్యకళాకారుడిగా, సంగీతదర్శకుడిగా వివిధ అవతారాలలో సహకరించారు నాన్నగారు. 1974లో శ్రీ ఘంటసాలగారి నిర్యాణం తరువాత శాశ్వతంగా కూచిపూడి కార్యక్రమాల్లో పాల్గొనడం ప్రారంభించారు. 1975 - 2012 మధ్యకాలంలో సంగీత దర్శకుడిగానే కాక వీణావాదకుడుగా కూచిపూడి నాట్య గురువు శ్రీ వెంపటి చినసత్యంగారితో దేశవిదేశాలలో వందల సంఖ్యలో ప్రదర్శనలలో క్రియాశీలంగా పాలుపంచుకున్నారు. 2012 లో శ్రీ మాస్టరుగారి మరణం తరువాత కూడా అకాడెమీతో ఆ ఆత్మీయ అనుబంధం కొనసాగింది. 1987, 1988, 1989 సంవత్సరాలలో భారత ప్రభుత్వ సాంస్కృతిక శాఖ ICCR ఆధ్వర్యంలో జరిగిన India Festivals లో కూచిపూడి బృందం సభ్యుడిగా పాల్గొన్న కొన్ని విదేశపర్యటనలలో సంగీత కళాకారుడుగానే కాక సాహితీవేత్తగా కూడా నాన్నగారు నిక్షిప్తం చేసిన తన విదేశయాత్ర అనుభవాలను ఈ blog post ల ద్వారా పంచుకుంటున్నాను. నాన్నగారు ఈ పర్యటనలలో దర్శించిన  స్థలాల గురించిన ఆన్ లైన్ లో ఉన్న మరింత సమాచారాన్ని ఫోటోలను కూడా జత చేసేను. 

- పట్రాయని వేణు గోపాలకృష్ణ అనే గోపి 

రష్యా - 6

27.09.87

అనుకొన్న రేపు రానే వచ్చింది. ఉదయం 10.30కి బయలుదేరేం. మరో చిత్రం – 26వ తేదీ – అంటే నిన్నటి నుంచి యిక్కడ కాలమానం మార్చేరు. ఒక గంట వెనక్కి జరిపేరు. అంటే పూర్వం 9 గంటలకి breakfast అయితే యిప్పుడు ఈ మార్పువల్ల పూర్వపు 10 అవుతుందన్నమాట. ఈ మార్పు మనకి అనుకూలమే. లేకపోతే మరీ వేగం breakfastకు హాజరుకావలసి వచ్చేది.

ఈ కొత్త ఊరు పేరు Osh* – ఓష్ ట. ఈ region కిర్గీజియా. ఈ ఊళ్లో 4 రోజులుండాలి. రెండు కార్యక్రమాలు. ఈ ఊరు పరిశుభ్రంగా ఉంది. అసలు మన ఉష్ణమండలం దాటితే వాతావరణంలో ఏదో freshness కనిపిస్తుంది. రష్యాలో ఈ ప్రాంతాలు బస్సు మీద వెళుతున్నప్పుడు మన ఇండియాలో ప్రయాణం చేస్తున్నట్టే ఉంది. అంటే చిన్నచిన్న ఊళ్లు దారిలో తగులుతాయి. అయితే కిళ్లీకొట్లు, కాఫీ బడ్డీలు లేవు. ఇళ్లు మామూలు ఇళ్లే. రేకుల కప్పులు. చాలా చోట్ల మట్టి గోడలు. మన గుమ్మడి పాదులలాగే ద్రాక్ష తీగలు యింటి ముందు. చూడడానికి మన పల్లె వాతావరణం కనిపిస్తుంది.

ఈ ఊళ్లో మేం దిగిన హోటేలు పరిశుభ్రంగా ఉంది. బాత్ రూం, పక్కలు, దుప్పట్లు, అన్నీ బాగున్నాయి. కొత్తగా ఉంది. గోడకి చక్కుటి painting, ప్రకృతి దృశ్యం. సరే భోజనం మామూలే.

సాయంత్రం దగ్గరలో ఉన్న పార్కుకి వెళ్లేం. వీధులు, పార్కులు జనసమర్థంగా లేవు. పార్కు విశాలంగాను, పెద్ద ఎత్తైన చెట్లతోను ఉంది. యింత తిన్నటి ఎత్తైన చెట్లు మనకి లేవు. అమెరికాలో కూడా చెట్లు, ప్రకృతి యింకా ఆకర్షణీయంగానే ఉంటాయి. మరో చిత్రం – అమెరికాలో ఏ నీటి వనరు – అంటే కొలనుగానీ, చెఱువు గానీ ఏది చూసినా ఎంతో పరిశుభ్రంగా ఉంటుంది. ఉంటాయి. ఇక్కడ చెరువులు, కాలవల్లో బురద నీరుకనిపిస్తుంది. అక్కడక్కడ నడిచే ప్రదేశాలు కూడా బురదతో అసహ్యంగా కనపడతాయి.

పార్కుల్లో చూడముచ్చటగా జనం కనిపించేరు. పసిపిల్లలను ఎత్తుకొని తల్లులు, తండ్రులు కనిపించేరు. మాకు  ఇద్దరు దసలు పడ్డారు. మన దేశం గురించి ఏవో ఏవో అడిగేరు. వాళ్లకి బొంబాయి, కలకత్తా, మద్రాసు పేర్లు తెలుసును. రవీంద్రనాథ్ టాగూరు పేరు తెలుసును. సరీగా ఆ సమయంలోనే టాగూరు గీతం ఒకటి రేడియోలో వినిపిస్తూంది. బహుశః ఆ పాట రష్యన్ అనువాదం అనుకొంటాను. కారణం అది బెంగాలీలా లేదు. వాళ్లని మనని కలిపిన బాంధవ్యం బాబరు పేరుమీదుగా. బాబరు యాండిజాన్ కి 50 కిలోమీటర్ల దూరంలో పుట్టేడట. ఆఖరికి ‘దస్ విదాన్య’ – goodbye చెప్పి తిరిగి హోటలుకి వచ్చేం.  

ఈ ఊళ్లో ‘పారిజాతం’ చేయాలని మాస్టరుగారికి సంకల్పం కలిగింది. MS Raoగారికి అంత రుచించలేదు. రెండూ, అంటే రెండు కార్యక్రమాలలో ఒకటి రుక్మిణీకల్యాణం, రెండోది పారిజాతం అయితే రెండూ కృష్ణుడి పరంగా ఉంటే ఎలాగ అని ఆయన ఆక్షేపణ. అయితే ఏం కొంప మునిగింది, పారిజాతంలో నాట్యభాగం ఎక్కువ, బాగానే ఉంటుంది, ఫరవాలేదన్నారు మాస్టరుగారు. 

సరే, పార్కునుంచి రాగానే కొంతసేపు పారిజాతం రిహార్సలు. రాత్రి బాగానే నిద్రపట్టింది. యాండిజాన్ లో కన్న యిక్కడ కొంచెం చలి ఉంది. సుఖమైన చలి. 

28.9.87

ఈరోజు ఉదయం sight seeing కి తీసుకొనివెళ్లేరు. చెట్లు చేమలు లేని కొండ. మన రాయలసీమ కొండలలాగ. ఒక చిన్న తోటలాంటిది ఉన్నా అది artificialగా పెంచినది. ఆ కొండ పేరు ‘సులేమాన్’. ఒక పైగంబరు పేరుగా ఆ కొండకి ఆ పేరు వచ్చిందట. ఆ కొండలో కొంత భాగం అంటే అడుగు భాగం విచిత్రమైన గుహలుగా రూపొందించేరు. అడుగు భాగం అంతా mosaic flooring. సహజమైన కొండగుహల ఆకారం. ఆ గుహలకు మాధ్యమిక యుగ ముస్లిం అలంకారం. ఎన్నో గాజు లస్టరులు వేళాడుతూ ఉంటాయి.

 

సులేమాన్ మ్యూజియం

దానిలో తవ్వకాలలో దొరికిన ఆ ప్రాంతంలోని మానవ నాగరికతకు చెందిన శిథిలాలు జాగ్రత్త చేసేరు. మూడు వేల సంవత్సరాల క్రితం ఆదిమానవుని వస్తు సంపద భద్రపరిచేరు. కుండలు, ఆయుధాలు యిత్యాదులు. దానిలో ఒక స్త్రీ శవం పెట్టెలో పెట్టి ఉన్నది కూడా ఉంది. వాళ్ల సంప్రదాయంలో ఆడవారు కుడి పక్కకి తిరిగి పడుకొంటారట. ఆ శవం అలాగే ఉంది. అలా గుహలు క్రింది అంతస్థునించి పైకి పైకి పోతాయి. చాలా జంతువుల కళేబరాలు చాలా కళా దృష్టితో సజీవంగా ఉన్నట్టు ఏర్పాటు చేసేరు. కొండ మీద ఒక చిన్న గొర్రెకాపరుల గుడిశ నమోనాలో ఒకటి నిర్మిచేరు. చాలా ఖరీదైన వస్తుజాలంతో. ఆ గుడిశ నిర్మాణానికి కొన్ని వేల రూబుల్సు అవుతుందట, యింకా ఎక్కువేనేమో! మన ప్రాంతాలలో పల్లెటూళ్లలో చుట్టుగుడిశలు అంటారే అదే ఆకారం. చుట్టుగుడిశ మట్టితో గోడ కట్టి పైన తాటాకులు కప్పుతారు. ఇది చుట్టూ ఉన్న భాగం వుంచి కలపతోను, నగిషీలతోను, దానిని కప్పుతూ ఊలు కంబళ్లు లోపల ముఖమలు బట్టలు, మంచి తివాసీలు ఏర్పాటు చేసేరు. పైకప్పుల మధ్య గాలి రావడానికి గుండ్రటి కిటికీలు ఏర్పాటు చేసి ఆ round ని ఆధారం పరచుకొని సైకిలు చక్రంలో తీగలలాగ మంచి తిన్నటి పొడవైన టేకు కర్రలాంటివి బిగించేరు. అంటే చవకలో ఏర్పాటుచేయాలంటే మన వెదురు కర్రలు ఉపయోగించవచ్చును. అక్కడ పెద్ద తివాచీ మీద మధ్య అందరం విశ్రాంతి తీసుకొని పళ్లు, కేకులు, రొట్టెలు తీసుకొని వాళ్ల మర్యాదలు స్వీకరించేం. వచ్చేటప్పుడు ఆ మ్యూజియం చిహ్నం చొక్కాకి తగిలించుకొనే badge లాంటిది యిచ్చేరు. అక్కడనుంచి ఒక చిన్న మార్కెటింగ్ సెంటరు. చాలా మంది shaving lotion కొన్నారు. 1 రూబులు. నాకు అంత నమ్మకం కలగలేదు. సాయంకాలం 7.30 కి రుక్మిణీకల్యాణం అయింది. మంచి auditorium. రక్తి కట్టింది. 

*Osh (/ɒʃ/, Kyrgyz: [ɔʃ], Russian: [oʂ]) is the second-largest city in Kyrgyzstan, located in the Fergana Valley in the south of the country. It is often referred to as the "capital of the south".

Osh has two main museums: the Sulaiman-Too Museum Complex, a national historical and archaeological museum located on a sacred mountain, and the Osh Regional Museum of Fine Arts, which houses local and Soviet-era artwork. The Sulaiman-Too museum is unique, as it incorporates both man-made caves and natural caverns that have been used for worship for centuries.  

https://youtu.be/DYYm9ExrxHs?si=1muz2ejklGlcVgnG